Mời tham quan bia Lạc Giao cùng với người Ban mê

Bia Lạc Giao là một di tích lịch sử đã được xếp hạng ở Đắk Lắk. Bia nằm ở Trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột, cách Ngã sáu Ban mê khoảng gần 1km theo quốc lộ 14 đọan đi qua thành phố.

Bia Lạc Giao được dựng từ trước ngày giải phóng và được xây lại trong những ngày đầu hòa bình. Bia nằm trong khuôn viên nhà triển lãm, dưới bóng cây đa cổ thụ với 4 gốc như một kiến trúc tự nhiên che chắn.

Nơi đây ngày trước vốn là đồn lính khố đỏ của Thực dân Pháp tại Buôn Ma Thuột. Sau khi Việt Nam giành được độc lập, người Pháp đã trở lại gây hấn, đánh chiếm Tây nguyên và Nam kỳ. Khu vực này đã trở thành một chiến trường đúng nghĩa.

Theo người Ban mê sưu tầm thì câu  chuyện là thế này.

Lúc ấy hàng ngàn người con ưu tú theo tiếng gọi Tổ quốc lâm nguy đã hành quân Nam tiến tiếp sức cho đồng bào miền Nam. Một trung đội quân Nam tiến Lê Trung Đình vào chia lửa với chiến trường Buôn Ma Thuột đã đóng quân tại đây. Ngày 01/12/1945 (tức ngày 27/10 năm Ất Dậu), quân Pháp trở mặt gây hấn, chúng đánh úp vào doanh trại khi trời chưa rạng sáng, lúc ấy trung đội quân Nam tiến vừa vào đến nơi đang nghỉ ngơi sau chặng đường dài vất vả. Do không kịp phòng bị, vũ khí và quân số đều thua kém nên dù đã chiến đấu rất anh dũng nhưng gần như tòan trung đội (Khỏang hơn 100 người) đều đã hi sinh. Tấm bia được dựng quân dân thành phố Buôn Ma thuột xây dựng để tưởng nhớ sự hy sinh anh dũng của các chiến sĩ nam tiến đã hi sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc. Họ yên nghỉ vĩnh hằng ở mảnh đất Buôn Ma Thuột Tây nguyên khi còn rất trẻ.

Về vấn đề tại sao lại gọi là bia Lạc giao thì hình như là hồi trước giải phóng, chế độ cũ biết chuyện đòi cấm không cho mọi người dựng bia và nhang khói ở đây nhưng cuối cùng đành phải chịu khi  Bà con cãi lí đây là bia lạc giao?

Người Ban mê hồi nhỏ hay cùng tụi bạn vào chơi đùa dưới gốc đa này. Giờ thì nó nằm gọn  trong khuôn viên khu nhà triển lãm  và tượng Bác và Người Ban mê lại thấy nếu đừng làm hàng rào thì hay biết mấy. Lúc ấy mọi người dễ vào tham quan và nó gần gũi hơn chứ bây giờ yên tĩnh và vắng quá làm tự dưng khu vực bia được mấy anh chị đang yêu bầu chọn làm nơi trò chuyện lí tưởng làm người ban mê mỗi lần vào chơi lại ngại ơi là ngại.

Tuy nhiên có rất ít người biết mộ của những người chiến sĩ đã hi sinh thuở ấy hiện ở đâu? Đây chính là ngôi mộ tập thể đấy. Ngôi mộ nằm trong  khuôn viên nghĩa địa Phan Bội Châu cũ, gần khu nhà linh có những cây đa cổ thụ quanh năm xanh rì. Hiện nghĩa địa thành phố đã được dời đi nhưng ngôi mộ này và bia tưởng niệm vẫn được giữ nguyên ở chỗ cũ. Thật buồn là một địa chỉ như thế mà thật ít người biết đến.  Thiết nghĩ nếu hàng năm lễ cúng được tổ chức với sự quảng bá thông tin tốt hơn thì sẽ khác ngay ấy mà...

(Bài viết đã tham gia cho Vi Wiki)