KIẾN TRÚC CỔ Ở BAN MÊ

ĐÔI ĐIỀU VỀ NHỮNG KIẾN TRÚC CỔ Ở BAN MÊ.

Có lẽ một trong những thứ dễ có thể trở thành đồ cổ có giá trị là các công trình kiến trúc. Những công trình kiến trúc đẹp, lâu năm trở thành kiến trúc cổ là điều hiển nhiên, nhưng cả những công trình xấu mới xây dựng, song chỉ sau một thời gian không lâu ngó đã chẳng giống ai thì người ta cũng liệt vào dạng đồ cổ nốt, nhưng mà là ... cổ lỗ sĩ. Đùa vậy thôi, phải chăng đó là do cái ấn tượng không hay, đem lại từ các công trình kiến trúc được xây dựng trong thời kỳ bao cấp. Kể ra mà nói, ai cũng muốn xây nên những ngôi nhà thật đẹp, để không bị lỗi thời cùng năm tháng. Nhưng tiếc thay có quá nhiều lý do, khiến chỉ  một số rất ít ,những công trình xây dựng khẳng định được giá trị sau những dãi dầu thời gian. Buôn ma thuột là một Thành phố trẻ, nên càng hiếm hoi những công trình kiến trúc cổ. Dạo quanh các phố, chỉ dùng một tay thôi để nhẩm tính cũng suýt có ngón phải mất lòng. Lại càng buồn hơn, bởi hầu như tất cả các công trình kiến trúc ấy đều đang bị những người sở hữu may mắn của chúng đối xử không mấy trân trọng .

Xét qua những  công trình kiến trúc cổ ở Ban mê ,thì đứng đầu bảng hẳn phải là khu Biệt điện Bảo Đại ở đường Lê Duẩn- Nguyễn Du, đây không những là một công trình xây dựng giá trị, thể hiện được bản sắc Tây nguyên , mà còn là nơi duy nhất có được một khuôn viên đẹp, ngoài ra nó còn là một trong số ít ỏi di tích lịch sử chế độ quân chủ phong kiến Việt nam ở Đắk Lắk , ngôi nhà nghỉ của ông Vua cuối cùng triều đại nhà Nguyễn. Vậy mà người ta đã làm gì với nó? Khu vườn tuyệt tác được tạo nên bởi tàn cây cổ thụ, những gì còn sót lại của rừng nguyên sinh ngày xưa, nay bị người ta chia 5 xẻ 7, trang điểm thêm bằng những kiến trúc mới có thể làm xấu hổ không những giới kiến trúc mà còn làm xấu mặt cả các bác thợ nề. Ngôi nhà thì xuống cấp và bị cải tạo chắp vá, cơi nới tuỳ tiện mất hẳn dáng vẻ ban đầu. Rất may, theo 1 thông tin mới khu Biệt điện này sẽ sớm được trùng tu, nhưng liệu người ta có hoàn trả lại được cho nó vẻ đẹp ban đầu và cả những giá trị lịch sử nơi này từng có? .

Kiến trúc cổ thứ 2 cũng thật hòang tráng đó là Khu Tòa Giám mục địa phận Buôn Ma Thuột. Đây là một công trình kiến trúc cổ được xây dựng hầu hết bằng chất liệu gỗ, lợp ngói vảy cá, có quy mô rất lớn. Tòa nhà có kiến trúc đẹp và mang đậm dấu ấn phong cách nhà dài truyền thống của người Ê Đê bản địa nằm giữa một khuôn viên rộng với nhiều giống cây cỏ hoa lá lạ và được thiết kế rất công phu. Đây là một công trình tôn giáo n6n ít bị xâm hại và công năng sử dụng cũng được tôn trọng như đúng thiết kế ban đầu.

Kiến trúc cổ thứ 3 ở Ban mê là toà nhà cũ sở Điện lực, đây là một toà nhà mang đậm nét kiến trúc thời Pháp thuộc với dáng vẻ uy nghi của một toà thành cổ, nhưng nay cũng đã bị phá mất một phần cánh trái và sự thiếu hài hoà với trụ sở sở Điện lực mới xây dựng, dường như cũng đẹp vào thời điểm khánh thành. Thật tiếc, nếu người ta thay vì dùng những tấm tôn thép bít kín hàng hiên, để khỏi bị những người lang thang sử dụng làm khách sạn “Bờ la hiên”, mà biến nơi đây thành một khách sạn thực thụ hay nhà nghỉ của ngành hoặc cùng lắm là nơi bán hàng lưu niệm thì bộ mặt khu trung tâm thành phố sẽ đẹp hơn biết bao. Ngoài ra khi đường Lý Thường Kiệt được nới thêm người ta phát hiện ra Sở Điện lực Đắk Lắk  còn lãng phí nhiều viên ngọc kiến trúc cổ khác khi dùng chúng làm khu tập thể thay vì sửa sang lại rồi cho thuê làm các văn phòng đại diện thì sẽ hay hơn nhiều. Biết đâu lúc ấy Ban mê cũng có khu phố cổ ?

Kiến trúc cổ thứ tư cũng không may mắn hơn ,dù nó đang được Công ty Du lịch Đắk Lắk dùng làm Văn phòng của mình, hình như các nhà làm du lịch của chúng ta có vẻ không mấy thích nó hay tự ti với nó cũng nên, vì vậy thay vì tạo cho nó 1 khuôn viên đẹp thì họ dùng sân trước khá rộng, làm nơi bốc dỡ hàng và dù ở vị trí trung tâm họ lại che chắn, dấu nó đi  sau bức tường xấu xí. Tuy nhiên như vậy vẫn còn khá nếu so sánh với kiến trúc cổ thứ năm nằm ngay cạnh Biệt điện, một điểm du lịch được du khách chú ý, vì ngôi nhà này lại chỉ được bệnh viện Tỉnh dùng làm kho chứa đồ cũ và phơi ra trải giường. Nếu biết, Ông kiến trúc sư vẽ mẫu chắc hẳn phải buồn ghê gớm. Kiến trúc cổ may mắn nhất là ngôi nhà trên đường Phan Chu Trinh, được Ngân hàng Đông Á sử dụng thì lại không được đẹp và cũng chưa cổ bao nhiêu, bù lại nó cũng có địa thế tuyệt vời...

Cũng có thể tôi còn bỏ sót ,khi nói về những kiến trúc cổ ở Ban mê. Nhưng đây chính là những kiến trúc  cổ nhiều người biết đến nhất ở Buôn Ma thuột . Rất mong các chủ sở hữu của các ngôi nhà này quan tâm hơn đến những báu vật trong tay mình , đừng góp phần làm xấu đi bộ mặt thành phố mình đang sống ./. Bal mé 042004

VIẾT TIẾP VỀ KIẾN TRÚC CỔ Ở BAN MÊ

Sau 4 năm nhìn lại ta thấy được những gì:

1.Tòa nhà Biệt điện đã được trả lại tương đối nét đẹp như đã có. Tuy nhiên người ta hình như làm hơi quá khi trồng thêm quá nhiều cây xanh  và thiếu sự chọn lọc. Dám đảm bảo sau không đến 10 năm nữa người ta sẽ phải làm một cuộc cách mạng mới để đào bỏ phần lớn cây mới trồng.

2.Tòa giám mục: Người ta đã thay gần hết mái ngói cũ thâm nâu  và r6u mốc bằng một màu ngói đỏ hòang tráng nhưng cũng chán vô cùng. Sẽ có ối người ti61c cho điều này.

3. Trụ sở điện lực: Vẫn tương đối giữ nét cũ của 4 năm trước đây. Tuy nhiên, các kiến trúc cổ nhỏ trong khu tập thể đã bị đập bỏ để xây một khu phố mới nhà ống như tất cả các khu phố khác ở Ban mê. Đáng tiếc hơn người ta  đang có kế họach đập bỏ nốt những gì còn lại để xây một cao ốc văn phòng nhằm góp phần nhấn chìm  tượng đài chiến thắng bằng một bức vách nhà cao tầng xấu xí. Buôn Ma Thuột sắp hết được quyền tự hào về một ngã 6 Ban Mê đẹp như tranh. Mong rằng các nhà nhiếp ảnh mau chóng ghi lại những hình ảnh hiện tại để cho con cháu sau này đỡ tiếc vì chỉ còn được biết qua lời kể của những người đi trước.

4. Tòa nhà trụ sở ngân hàng Đông Á và ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã bị xóa sổ các đây 1-2 năm. Buồn thay.

Balmé 092008