Bầu chọn Quốc hoa: Sen Và Lan - 70% và 1%

19/11/201315:11:00(Xem: 1675)

Dương Xuân Trinh

Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch có công bố việc lấy ý kiến bầu chọn Quốc hoa của Việt Nam, số phiếu bầu cho hoa Sen là 70% và hoa Lan là 1%.

Hoa Sen thuộc loài hoa dân dã, người thành thị và nông thôn đều đã thấy màu sắc rực rỡ của cánh hoa Sen, được thưởng thức hương thơm dịu mát của hoa Sen. Ngày tết, những viên mứt Sen trần là đầu vị trong hộp mứt. Trà ướp Sen là hạng trà của giới thượng lưu tiếp khách sang trọng, và đón chào bình minh. Một số bộ phận khác của cây sen là các vị thuốc nam có giá trị chữa bệnh.

Cây Sen thuộc loài cây có ít giống, ít loài; cùng với cây Súng, nhưng chúng lại sinh sống ở rất nhiều nơi trên trái đất như ở Mỹ, Philippine, Châu thổ sông Volga, Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Đài Loan, Việt Nam v.v...

Có thể nói chừng hơn nửa dân số loài người được xem hoa sen của nước mình. Hoa có khác nhau chút ít, cánh sen hồng, cánh sen trắng hay trắng viền hồng...

Ngược lại họ hoa Sen, Lan có nhiều loài nhiều giống nhất cả (cùng với họ hoa Cúc). Riêng ở rừng Việt Nam đã có tới gần 200 loài và hàng nghìn giống. Nhưng Lan lại có thể khá xa lạ với một số người.

Người ca ngợi hoa Lan đầu tiên là Đức Khổng Tử, cách đây chừng 25 thế kỷ. Ở Việt Nam, có thời chỉ có vua mới chơi được Lan (vua chơi Lan, quan chơi Trà). Suốt mấy nghìn năm ấy, loài người mới chỉ biết chủ yếu mấy loài địa Lan kiếm (Cymbidium terresterial) ở Châu Á và Lan Vani ở Châu Phi. Cây lan rất khó nuôi trồng và nhân giống. Thế rồi đến thế kỷ thứ 18, 19, những bông: Cát Lan (Cattleya) đã được phong là Hoa hậu của muôn loài hoa từ Nam Mỹ, tới Châu Âu, những bông Hồ Điệp (Phalaenopsis) từ Ấn Độ, những bông Hoàng Thảo (Dendrobium) từ Đông Nam Á tới. Hoa Lan được mua rất đắt, nên tạo ra cơn sốt Lan ở Châu Âu. Các công trình nghiên cứu về Lan được đẩy mạnh.

Mỗi quả Lan đều nhỏ, không bằng ngón tay út, nhưng chứa hàng vạn, hàng triệu hạt, nhưng gieo hạt không bao giờ nở thành cây con.

- Các nhà khoa học tìm ra: Hạt Lan không có chất dinh dưỡng để nuôi cây Lan con, trước khi có bộ rễ.

- Nhưng tại sao vẫn có những cây Lan con mọc bên cạnh các cây Lan mẹ.

- Năm 1904 người ta phát hiện ra có những loài vi nấm cộng sinh - tiết ra các chất nuôi cây Lan con.

- Năm 1922 các nhà khoa học tìm ra công thức của các chất của nấm công sinh tiết ra. Sau đó pha chế được các dung dịch này dùng để gieo các hạt Lan, nở tới hơn 90%.

- Năm 1960, người ta tìm ra phương pháp nuôi cây mô. Từ vài chồi non, người ta tạo ra hàng nghìn cây Lan con hoàn toàn đồng nhất với nhau, chính nhờ các công trình khoa học trên, việc trồng Lan phát triển rất nhanh chóng. Đồng thời thương mại hoa Lan trên thế giới đảm bảo đầy đủ khảo nghiêm chặt chẽ DUS.

D. distincness. Tính khác biệt với các giống hoa khác.
U. unifomity. Tính đồng nhất trong cùng một lứa sản xuất.
S. Stability. Tính ổn định.

Từ năm 1960 nền thương mại Hoa Lan phát triển rất nhanh, chiếm thị phần hàng đầu trong thương mại hoa trên thế giới.

Các nước quanh ta cũng đã lựa chọn hướng trồng Lan là hướng trồng trọt rất quan trọng. Singapore có diện tích cả nước, cũng như diện tích trồng trọt rất nhỏ so với Hà Nội, nhưng đã chiếm tới 15% Lan xuất khẩu của cả thế giới - Thái Lan mang cành Hoàng Thảo (Dendrobium) bán khắp nơi. Đài Loan chuyên xuất khẩu sang Mỹ, Châu Âu, Nhật... các loài Lan cực đẹp như Cát Lan, Vanda, Hồ Điệp và gần đây Lan Thiên Nga, đẹp như con Thiên Nga đang bay và rất thơm - Mặt khác các nước này tạo ra công viên, như công viên Hoàng Gia Thái, Vườn Lan đặc biệt để quyến rũ các khách du lịch trong nước và Quốc tế.

Hoa Lan tuy là loài hoa rất quý nhưng đòi hỏi lại khiêm tốn, 70% các giống Lan bám trên cây nên khi trồng chỉ cần ghép vào các khúc gỗ, hoặc chậu có chứa mấy viên than củi. Nền đất để làm vườn Lan, nhà trồng Lan, có thể là các loại đất sỏi đá hay nền xi măng. Lan chịu được độ chiếu sáng 20% đến 80% nên yêu cầu tưới nước rất ít, khác hẳn với các loài cây chịu nắng 100% các ngày hè nắng nóng.

Trong các cuộc cạnh tranh buôn bán Lan quốc tế, người ta muốn giữ độc quyền một số hoa quý nên khi khai thác, phần không thể lấy được ở một điểm hiểm trở quá, người ta hủy diệt, bằng hóa chất hay dùng lửa đốt. Ở Việt Nam, bọn Lan tặc dùng biện pháp mua, mua đến cạn kiệt, nhổ cả cây nhỏ, đào cả rễ sao cho không còn chút mầm mống nào của loài Lan quý ở vùng đó nữa.

Các trung tâm khoa học thế giới thấy rất cần thiết phải bảo vệ tính đa dạng sinh học của muôn loài động thực vật quý hiếm. Đất nước Việt Nam ta là một trong những nơi được các trung tâm khoa học thế giới, thấy cần thiết phải ưu tiên bảo vệ nên đã tạo kinh phí cho các nhà khoa học Việt Nam và thế giới đi khảo sát ở tất cả các miền núi rừng từ Bắc vào Nam để điều tra về tất cả các loài Lan đang tồn tại, loài sắp bị khai thác cạn kiệt hoặc sắp bị hủy diệt. Các tài liệu này sẽ giúp các nhà lãnh đạo các cấp, nhất là các địa phương có hiểu biết về giá trị của các loài lan, để có biện pháp bảo vệ các tài sản quý giá, thiên nhiên bạn tặng cho dân tộc mình.

Nhìn chung, hoa Lan của thế giới và của Việt Nam đã được xếp vào loài hoa được phát triển bằng chất xám của con người nhiều nhất và cũng là loài hoa được viết thành sách nhiều nhất.

Cách đây gần một thế kỷ, nhà văn Nguyễn Tuân có viết trong bài Hương Cuội về một thú tao nhã, thần tiên của các nhà văn hóa thời xưa: Lan, Rượu và Thơ.

Nhưng đánh giá lại: Lan của các cụ xưa mới chỉ có vài giống Địa Lan Kiếm (Terrestrial Cymbidium) còn hiện nay các hội chơi Lan ở các tỉnh, thành phố có hàng trăm loài Lan, giống Lan rất quý bao gồm 3 nguồn chính.

- Các giống Lan Kiếm truyền thống của các cụ xưa đã được bảo vệ lưu truyền lại cộng thêm nhiều các giống Địa Lan Kiếm mới phát hiện được.

- Các giống Lan rừng rất phong phú đa dạng, các giống Lan hấp dẫn các khách Quốc tế đeo ba lô đến Việt Nam để chụp ảnh.

- Các giống Lan lai tạo rất đẹp được mua bán từ nhiều nước trên thế giới.

Hàng tuần đến chợ Lan, thấy có giống Lan lạ và hấp dẫn nên những người chơi phải tụ họp để trao đổi, nên mua hay không, chăm sóc ra sao. Mặt khác, đặc tính của con người Việt Nam, khi có đóa hoa Lan nở sớm, người ta gọi điện thoại khắp nơi rồi pha một ấm trà ngon đón tiếp các Lan hữu, thưởng thức trà ngon bên bông lan tỏa hương, khoe sắc. Nhiều tứ thi vụt đến, những bài thơ hay được hình thành. Cũng vì vậy ở tất cả Hội Lan và các Câu Lạc Bộ những Người Yêu Lan đều có in nhiều các tập thơ riêng về Lan.

Ở nhiều nước quanh ta hàng năm đều có các triển lãm Lan quốc tế và thi hoa Lan như ở Nhật, Úc, Đài Loan, Thái Lan, Singapore... Ở Việt Nam chúng ta chưa tổ chức các triển lãm và thi hoa Lan quốc tế, nhưng ở nhiều thành phố cũng có thi hoa Lan. Đặc biệt ở TP. HCM, tổ chức các triển lãm và cuộc thi hoa Lan, rất đông các nhà vườn Lan tới tham dự. Nếu hoa Lan được bầu chọn là quốc hoa. Các hội Lan trong cả nước sẽ được hỏi ý kiến để bầu chọn một loài hoa Lan, giống Lan nào đạt nhiều tiêu chuẩn quý nhất rồi đề xuất với Bộ VHTT&DL và công bố trước các báo chí.

Trở lại việc bình chọn quốc hoa, dù hoa Sen rất đẹp, có hương rất thơm, được ca ngợi rất lâu đời, nhiều bộ phận của cây Sen được dùng làm thuốc rất công hiệu, nhưng chọn là quốc hoa sẽ có mấy điều hạn chế như sau:

Hoa Sen mau tàn, chỉ nở được 2,3 ngày. Hoa không nở vào đầu Xuân. Cây hoa Sen cần có ao, đầm, hồ mới trồng được. Cây Sen lại mọc ở nhiều nơi quá, không mang tính đặc trưng của Việt Nam. Nên không thể mang làm quà tặng như cây Anh Đào của Nhật...

Nhưng trồng Sen là một hướng sản xuất nông nghiệp có hiệu quả kinh tế khá cao. Người Hàn Quốc đã thành công trong việc trồng Sen khoa học và biết khai thác triệt để các sản phẩm, thu hoạch trên 1 ha gieo trồng Sen bằng 20ha trồng lúa.

Tuy vậy cũng có tư liệu, cần cân nhắc kỹ về mặt bảo vệ môi trường giảm khí nhà kính. Những cây Sen, có các đám lá dày đặc. Tất cả đám lá to rộng này rụng xuống nước, biến đổi trong môi trường yểm khí, trong bùn, biến dần thành khí CH₄(metan) Chất khí này có hiệu ứng nhà kính theo quy đổi khoa học 1 lít khí CH₄bằng 21 lít khí CO₂.

Phải chăng đây cũng là điều ta cần cân nhắc thêm. Nên phát triển trồng Sen thật nhiều không!

Chúng ta trở lại với các con số 70 % và 1%

Thôi thì người xưa đã nói:

Thức giả thị bảo
Bất thức già thị thảo

Biết thì quý như Báu Vật, không biết thì coi như cọng cỏ.

Tất cả đều có thể cho qua đi, cho êm chuyện đời!

Tuy vậy cũng có người muốn hỏi - Quốc hoa của một nước có nhiều loài hoa quý và đẹp như Việt Nam. Vậy quốc hoa có các tiêu chuẩn nào? và những ai là đại diện cho dân tộc mà được bầu chọn quốc hoa?.

- Cũng có người còn cân nhắc, vấn đề bầu quốc hoa sao không cho tất cả các báo chí, đăng nhiều bài về tất cả các loài hoa quý của Việt Nam, và giảm bớt các bài viết về các tai nạn và tệ nạn xã hội. Đây là một dịp tốt nâng cao trình độ văn hóa của dân tộc.

Chúng ta rất tự hào, sau vài thập niên, nước ta từ một nước thiếu lương thực, trở thành một nước xuất khẩu gạo vào hàng đầu của thế giới.

Nhưng hiện nay đất nước lại gặp khó khăn. Nông thôn có đủ lương thực nhưng rất dư lao động và rất thiếu tiền.Vì trồng lúa có lãi ít và có khi lỗ, nên người nông dân vẫn nghèo.

Xác định quốc hoa, tìm ra cây hoa nào là thế mạnh của Việt Nam - để hình thành chiến lược: giảm đất trồng lúa, tăng đất trồng hoa, sao cho hiệu quả kinh tế nông nghiệp cao nhất.

Phải chăng đây cũng là một mục đích của việc lựa chọn Quốc hoa của nước ta lúc này.

Dương Xuân Trinh
Hội sinh vật cảnh Hà Nội

Bình luận

Chưa có bình luận nào!

Phản hồi

Bình luận từ Facebook

Các dịch vụ khác

Khu bảo tồn lan rừng vườn Troh Bư & Lâu Đài Yến - Buôn Đôn

Số điện thoại liên hệ: Để hỏi về Lan hoặc Lâu Đài Yến gặp Mr Hưng 0914042803; Để liên hệ du lịch sinh thái Troh Bư gặp Mr Mừng 0905055888;

Email: dotuanhungdaklak@gmail.com;

Địa chỉ: Ea Nuol, Tân Hòa - Buôn Đôn
https://www.facebook.com/pages/Khu-bảo-tồn-Lan-rừng-vườn-Troh-Bư-Buôn-Đôn/

https://www.facebook.com/laudaiyenbuondon