Lễ thổi tai và đặt tên cho trẻ của người Ê đê

Sau khi trẻ sinh được một ngày, gia đình làm lễ thổi tai cho trẻ. Tham dự gồm: Thầy cúng, bố mẹ, bà đỡ và những người thân trong nhà. Lễ cúng trước là mời thần linh ông bà về chứng giám và ban phước lành cho một sinh linh vừa ra đời. Sau là tạ ơn bà đỡ không quản vất vã đã giúp sản phụ “mẹ tròn con vuông”. Trong lễ thổi tai đừa bé được đặt tên, được chúc những điều tốt lành.

Lễ cúng tuỳ thuộc vào khả năng của tùng gia đình, thường là một con gà và một ché rượu làm lễ vật cúng Yàng. Bà đỡ nhai gưng và nén thổi khẽ ào hai bên tai trẻ và cầu thần trời (AiĐêi) tiếp sinh khí cho trẻ khoẻ mạnh, thông minh vì có lỗ tai thính, nhạy để thu điều hay lẽ phải. Sau lễ cúng một con gà một cái tô hay một cái dĩa làm tặng vật cám ơn cho bà đỡ.

Kèm theo là lễ đặt tên cho trẻ. Người Eđê cho rằng trẻ sơ sinh chưa có hồn nên lúc đặt tên cũng là lúc nhậm hồn cho trẻ. Mâm cúng trong lễ này gồm có: 1 ché rượu, 1 con gà nhỏ, 1 quả cà, 1 củ gừng, 1 dùi sắt (cắm vào quả cà) và một giọt sương lớn (đọng trên lá cây). Theo quan niệm của người Eđê thì ông bà tổ tiên sau khi chết đi, được người nhà làm lễ bỏ ma sẽ hoá thân thành sương mai (qua 7 lần biến hoá) linh hồn tổ tiên sẽ nhập vào đứa bé khi làm lễ đặt tên. Vì vậy khi đứa trẻ ra đời phải uống những giọt sương mai để trong dòng máu của nó ngay những tinh hoa vốn có của tổ tiên để lại.

Trong khi thầy cúng cầu khấn cầu chúc cho bé, bà đỡ cầm quả cà nhúng vào sương mai để vào trên môi bé và lần lượt độc tên những người thuộc dòng họ mẹ đã chết. Tới tên nào mà đứ trẻ cười hoặc liếm những giọt sương thì tên vừa được xướng lên là tên của trẻ. Nhưng nếu nó khóc là linh hồn người chết không bằng lòng và họ phải gọi lại những tên khác. Người Eđê phân biệt Y là con trai H’ là con gái.

Cũng như các dân tộc mẫu hẹ khác, người Eđê quý con gái hơn con trai, đặc biệt là con đầu khi đẻ con gái thì cả họ và cả xóm đều chúc mừng gia đình đã có người nối dõi. Người ta còn tặng cho trẻ những đồ chơi tuỳ theo giới tín của nó. Nếu là con trai thì là cung nỏ, mác, rùi… còn nếu con gái thì tặng xa quay sợi, khung dệt vải, gùi…

Để đáp lại gia chủ gọi tất cả trẻ con trong làng đến cho chúng xôi. Người Eđê rất thương trẻ nhỏ nhất là trong 5 năm đầu. Họ còn tránh gọi tên thật của chúnh mà gọi tên tục để tránh ma tà làm hại. Ngoài 5 tuổi trẻ coi như thoát khỏi đe doạ của thần ác, lúc đó mới được dùng tên thật và dạy bảo cặn kẽ. Sưu tầm