1. Gà rừng Sri Lanka (Gallus lafayetii)
Còn gọi là gà rừng Ceylon, loài đặc hữu ở đảo Sri Lanka. Gà rừng Sri Lanka có lông cổ màu vàng kim (gold), thân màu cam-đỏ, cánh và đuôi mà tím sẫm. Mặt và tích màu đỏ. Mồng đỏ, chính giữa màu vàng. Gà trống to con, 66-73 cm. Gà mái nhỏ hơn nhiều, chỉ 35 cm. Gà rừng Sri Lanka không thay lông.







2. Gà rừng xanh (Gallus varius)
Còn gọi là gà rừng Java, loài đặc hữu, chỉ phân bố ở một số đảo thuộc Indonesia. Lông màu đen ánh kim, gần cổ có hoa văn, gáy xanh nhạt, lông bao cánh màu đồng. Mồng tím-đỏ, gần gốc phớt xanh. Lông mã nhỏ, màu đen ánh kim viền vàng. Đuôi thấp hơn các loài gà rừng khác. Gà trống cỡ trung bình 75 cm, gà mái nhỏ hơn.






3. Gà rừng xám (Gallus sonneratii)
Gà rừng xám phân bố ở Ấn Độ. Lưng màu đen với chấm son, lông màu xám với hoa văn nhuyễn. Lông cổ dài và sẫm, kết thúc bằng tấm nhỏ, cứng, màu hanh vàng. Chân màu đỏ, mồng và tích không to bằng gà rừng đỏ. Chân gà trống có cựa. Gà trống thay lông vào mùa hè, trong và sau mùa sinh sản. Qua kết quả phân tích gien, gà nhà (Gallus gallus dosmeticus) được cho là con lai giữa gà rừng xám và gà rừng đỏ. Gien chân và da màu vàng ở gà nhà được thừa hưởng từ gà rừng xám.






4. Gà rừng đỏ (Gallus gallus)
Gà rừng đỏ cùng với gà rừng xám được coi như là tổ tiên của gà nhà (Gallus gallus dosmeticus). Nhiều ngàn năm trước đây, gà nhà được thuần dưỡng ở đâu đó trong vùng bao gồm Ấn Độ và Đông Nam Á rồi sau đó mới lan ra toàn thế giới. Gà trống lớn hơn nhiều so với gà mái, mồng và tích đỏ tươi. Lông bờm, lưng và lông mã màu đồng đỏ, ngực và cánh màu đen. Đuôi dài và cong, màu đen ánh kim. Màu của gà rừng đỏ được gọi nôm na là màu điều. Gà mái toàn thân màu nâu xỉn. Mắt nâu hay vàng cam. Mỏ nâu sừng hoặc xám chì. Mỏ thịt đỏ. Chân xám xanh nhạt.

Gà rừng đỏ bao gồm năm phân loài:
● Gallus gallus gallus (gà rừng đỏ Đông Dương)
● Gallus gallus bankiva (gà rừng đỏ Java)
● Gallus gallus jabouillei (gà rừng đỏ Việt Nam)
● Gallus gallus murghi (gà rừng đỏ Ấn Độ)
● Gallus gallus spadiceus (gà rừng đỏ Miến Điện – phân loài được coi như là tổ tiên trực hệ của gà nhà)

Ở Việt Nam có ba phân loài:
● Gallus gallus gallus: phân bố từ phía nam tỉnh Hà Tĩnh vào đến Nam Bộ.
● Gallus gallus jabouillei: phân bố ở vùng Đông Bắc. Chim đực trưởng thành giống như phân loài Gallus gallus gallus nhưng mào thịt trên đầu rất nhỏ, da trên tai nhỏ nâu đỏ. Lông cổ ngắn, màu đỏ thẫm lẫn màu da cam. Chim cái màu sắc rất giống với Gallus gallus gallus nhưng màu sẫm tối hơn. Lông ở cổ có màu vàng thẫm hơn và nhiều hơn. Màu sắc mắt mỏ và chân giống phân loài trên.
● Gallus gallus spadiceus: phân bố ở vùng Tây Bắc. Chim đực trưởng thành gần giống với Gallus gallus jabouillei, nhưng lông ở cổ thường dài hơn, màu đỏ tươi, mỗi lông có một vệt dọc màu nâu ở giữa lông, mút lông màu da cam. Chim cái khó phân biệt với các phân loài trên.

(ST)